2025-05-31 kaszuby - Busem z poznania - wycieczki inne niż inne

Bydgoszcz – dynamitowa przeszłość i Nobel z zupełnie innej bajki

Dosłownie.

To właśnie tutaj, w XIX wieku, stanęła fabryka materiałów wybuchowych, która działała przez dekady. Nobel był nie tylko jej twórcą, ale też współwłaścicielem – a to oznacza, że miasto było jednym z centrów europejskiej chemii przemysłowej. Współczesna Bydgoszcz ma w sobie industrialny sznyt i tajemniczą energię – nie pokazuje wszystkiego od razu, ale jeśli się wie, gdzie patrzeć, można zobaczyć ślady tamtej epoki.

Zajrzymy do miejsca, gdzie kiedyś projektowano potęgę w dynamitowych beczkach. Przespacerujemy się przez historie, które nie trafiły do podręczników, ale powinny.
Bo czy jest coś ciekawszego niż naukowiec, który z jednej strony tworzy środki do wysadzania mostów, a z drugiej ustanawia nagrody dla „tych, co budują mosty międzyludzkie”?
Ot, taki paradoks – idealny początek naszej wyprawy.

Tuchola to nie jest miejsce, które krzyczy: „Przyjedź do mnie!”.
To raczej szept w głowie każdego, kto choć raz poczuł, że las może być domem, a cisza – najgłębszą formą rozmowy. Miasto stoi dokładnie tam, gdzie zaczynają się Bory Tucholskie – jeden z największych i najbardziej niedocenianych kompleksów leśnych w Polsce. Dookoła setki kilometrów ścieżek, szlaków i dróg, którymi nie jeżdżą autobusy wycieczkowe, bo nikt im nie powiedział, że warto.

Sama Tuchola to miejsce osadzone głęboko w tradycji, ale bez cepelii. Tu wszystko jest jakby pół tonu ciszej, pół kroku wolniej – ale przez to autentyczniej.

Dla nas – chwila spokoju i wglądu w świat, którego nie ma już w miastach, a który może nam powiedzieć o wiele więcej, niż się spodziewamy.

Na pierwszy rzut oka – ot, betonowy most w środku lasu. Kilka barierek, woda gdzieś płynie, jakieś tabliczki z informacją. Gdybyś nie wiedział, czego szukasz, przejechałbyś obojętnie. Ale jeśli tylko się zatrzymasz – nagle robi się z tego jedna z najbardziej absurdalnych i jednocześnie genialnych konstrukcji w tej części Europy.

Akwedukt w Fojutowie to miejsce, gdzie człowiek – z pomocą poziomic, śluz i dziwacznego zmysłu inżynieryjnego – postanowił, że rzeka popłynie… po drugiej rzece.
Dosłownie.
Kanał Brdy, wykopany ręką pruskich specjalistów w XIX wieku, został wywindowany nad naturalną rzekę Czerską Strugę. Przez środek lasu, na czystym ambicjonalnym „zrobimy to, choć nie ma po co”.

I w tym właśnie cały urok.
To nie jest monumentalna budowla na miarę Rzymu.
To budowla z epoki, kiedy robiono rzeczy solidnie, niekoniecznie sensownie.
Ale działa. I robi wrażenie. Bo nagle widzisz rzekę płynącą przez most – wodę nad wodą – i orientujesz się, że jesteś świadkiem czegoś wyjątkowego, choć nikt z tego nie zrobił parku rozrywki.

Dla nas to przystanek obowiązkowy. Taki punkt programu, po którym ludzie mówią: „Serio? Dlaczego ja wcześniej o tym nie słyszałem?”
I właśnie dlatego jedziemy.

„Tam był kiedyś placek… Taki, że jak raz zjadłeś, to potem każda trasa była układana pod talerz.”

Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem i nie przysiądziemy za długo nad golonką w Chojnicach, do Bornego wjedziemy jeszcze za dnia. I bardzo na to liczymy – bo to nie jest miejsce, które chcesz oglądać wyłącznie przez szybę nocą. To miejsce, w które trzeba wejść nogami, oczami, uszami, nosem – całością. Bo Borne Sulinowo nie jest zwykłym punktem na mapie. To miasto-widmo, które przez dziesięciolecia żyło w cieniu, dosłownie niewidoczne – nie tylko w sensie metaforycznym.

Jeszcze do 1992 roku stacjonowały tu radzieckie jednostki wojskowe, a przez cały PRL miejsce to nie istniało oficjalnie. Nie było go na mapach, nie pisała o nim prasa, nie wydawano pocztówek. A potem – jakby ktoś kliknął „enter” – nagle stało się miastem. Ale nawet nie od razu. Dopiero w 2003 roku Borne Sulinowo oficjalnie wróciło na mapy Polski jako samodzielna jednostka. Najmłodsze miasto w kraju – i chyba najbardziej niepokojące w swoim uroku.

Mamy tam swoje trzy ulubione miejsca – i nie zdradzimy ich tu wszystkich, bo nie wszystko trzeba wiedzieć z wyprzedzeniem. Ale na pewno zajrzymy pod monumentalny, pękający od historii Dom Oficera – radziecki pałac w środku lasu, wyglądający jak skrzyżowanie opery z koszarami. Miejsce, które mogłoby grać siedzibę złoczyńcy w filmie o Bondzie – ale naprawdę istniało, działało i było świadkiem historii, której wciąż nie do końca rozumiemy.

Przespacerujemy się ulicami, które wyglądają jak plan zdjęciowy do post apokaliptycznego serialu – tylko że wszystko jest prawdziwe. Beton, krzaki, graffiti, słońce prześwitujące przez wyłamane okna i cisza, która dzwoni w uszach. Borne nie krzyczy – ono szepcze. Ale kto umie słuchać, ten usłyszy więcej niż gdziekolwiek indziej.

I właśnie tym zamkniemy naszą wyprawę – miejscem, które nie woła „przyjedź”, ale jeśli już tam trafisz… zostaje w tobie na długo.

Każde z tych miejsc to osobna opowieść. Nie wybraliśmy ich z katalogu, tylko z pamięci, z ciekawości, z rozmów przy kawie, które kończyły się słowami „a tam kiedyś trzeba pojechać z ludźmi”.
Nie ma tu żadnych „top 10”, nie ma wielkich tłumów ani folderowej doskonałości. Jest za to coś ważniejszego – prawdziwość.

To trasa dla tych, którzy wolą betonowe duchy od luksusowych spa, dla tych, którzy chcą posłuchać o dynamicie i pierogach z takim samym zainteresowaniem.
Nie jedziemy po laury. Jedziemy po przeżycie.

A Ty – jeśli czujesz, że to brzmi jak coś dla Ciebie – wiesz, co robić.